Rzeka Łyna, o długości 289 km, płynie częściowo we wschodniej części terytorium gminy Olsztynek. Źródła znajdują się na wysokości 155 m n.p.m., około 2 km na północny wschód od wsi Łyna; teren ten stanowi rezerwat o powierzch­ni 1,21 km. Rzeka płynie w kierunku północnym, zbierając po drodze wody z licznych strumyków, rowów meliora­cyjnych i jezior. Przepływa kolejno przez jeziora: Krzyż, Małe Brzeźno, Duże Brzeźno i Morze. Następnie korytem dziesięciometrowej szerokości przepły­wa przez pięknie położoną wieś Brzeź­no Łyńskie, gdzie znajduje się stanica wodna z wypożyczalnią sprzętu wodne­go. Tutaj zaczyna się przepiękny szlak kajakowy górnej Łyny. W odległości 13,7 km od źródeł rzeka wpływa do je­ziora Kiernoz Mały, następnie trzystu-metrowym kanałem doprowadza swoje wody do jeziora Kiernoz Wielki. Po po­konaniu około 2 km Łyna dociera do wsi Kurki, gdzie łączy się z wodami rze­ki Marózki i dalej przepływa wśród łąk i lasów do Jeziora Łańskiego. Rozsze­rzając się przechodzi niepostrzeżenie w południową zatokę największego i najpiękniejszego jeziora na szlaku Ły-ny. Tutaj kończy się granica gminy Olsztynek. Oczywiście, warto płynąć dalej, żeby podziwiać niezwykłą urodę Jeziora Łańskiego, U strychu i rezerwatu zwane­go „Lasem Warmińskim". Łyna jest do­pływem Pregoły, wpadającej do Zalewu Wiślanego koło Kaliningradu.

Rzeka Drwęca, stanowiąca dopływ Wisły, ma długość 252 km, swój po­czątek bierze w okolicach wsi Drwęck. Źródliska usytuowane są w górnych partiach obszaru wysokich moren (około 200 m n. p. m.). W swo­im biegu wykazuje dużą zmienność; oprócz odcinków o wyraźnym nurcie wyżynnym występują odcinki charak­terystyczne dla rzeki typowo nizinnej. Kamienisto- żwirowate i żwirowate dno oraz czystość wody sprzyjają roz­wojowi szlachetnych gatunków ryb, toteż Drwęca z dopływami i jeziorami Ostrowin i Drwęckie zostały uznane za rezerwat faunistyczny. Szczególnie piękny jest górny odcinek rzeki od źródeł do Ostródy. Źródliska Drwęcy wypływają u podstawy stromego wzniesienia. Bije tu kilka wysięków źródeł, które łącząc się tworzą strugę płynąca środkiem głęboko wciętej doliny erozyjnej od okolic Drwęcka przez Czarci Jar, Rychnowską Wolę, jezioro Ostrowin. Występują tu szczególnie duże różnice wzniesień terenu. W siedmiokilometrowym Czarcim Jarze różnice poziomu wzniesień i dna jaru dochodzą do 70 m. W całym górnym biegu aż do Rychnowskiej Woli, Drwęca płynie w otoczeniu pięknych lasów pokry­wających mocno pofałdowany teren, co tworzy bardzo malowniczy krajo­braz.

Rzeka, o długości 211 km, bierze po­czątek ze Źródliska położonego na wysokości 188 m n.p.m. w okolicach Gryźlin. Wypływające ze stoku wzgórza morenowego źródła spływają do jezio­ra Pasłęk w pobliżu szpitala w Amery­ce. Dalej strumień rzeki podąża łagod­nymi meandrami przez lasy i podmokłe łąki do jeziora Wymój, następnie pły­nąc w kierunku północno-zachodnim, dociera do pięknego jeziora Sarąg. Pa­słęka w swym górnym biegu ma cha­rakter rzeki wyżynnej. Na długości 8 km, między jeziorami Pasłęk i Wymój, różnica poziomu wynosi około 30 m. Wody pod względem czystości są zali­czane do tzw. czystości łososiowatej. W dalszym biegu rzeki, za jeziorem Sa­rąg, występują żeremia bobrowe, będą­ce pod ścisłą ochroną, co czyni Pasłękę niedostępną dla turystyki kajakowej. Rzeka wpada do Zalewu Wiślanego.

Źródła tej rzeczki znajdują się koło wioski Jemiołowo. Spływające wody za­silają Jezioro Jemiołowskie i dalej wą­skim korytem płyną w kierunku północ­nym. Rzeka przepływa zakrytym kana­łem przez Olsztynek, omija wzgórza, na których usytuowany jest skansen. Po drodze w kierunku Mycyn zbiera wody z dużych terenów podmokłych, omija od zachodu wioski Kąpity, Samogowo, Mańki. Koło Guzowego Młyna wpada do jeziora Sarąg przy jego zachodnich brzegach, łącząc się tutaj z wodami Pasłęki. Długość całego biegu Jemiołówki wynosi około 16 km. Różnica po­ziomów stanowi około 53 m, co daje 3,3 m na l km średniego spadku, a więc bystry nurt. Podobnie bystry nurt posiada Młynówka.

Rzeka Marózka, o długości 52 km, nale­ży do najważniejszych rzek gminy Olsz­tynek, ponieważ poza górnym biegiem w całości znajduje się na jej terenie. Bie­rze początek z jeziora Gardyny na wyso­kości 188,6 n.p.m., a kończy bieg w je­ziorze Kiernoz Wielki na poziomie 125,7 m n.p.m. Ma charakter typowo wyżynny, z dużym spadkiem i szybkim nurtem. Wykorzystano to do napędu turbin elektrycznych w Waplewie i Kur­kach. Marózka wypływa z jeziora Gar­dyny i podąża w kierunku północnym, przecina jezioro Lubień, omija Zybułtowo, skręca na wschód, docierając do wioski Mielno. Wpada przy zachodnim krańcu do jeziora Mielno, wypływając na krańcu wschodnim. Dalej przecina trasę E - 7, wioskę Waplewo, następnie skręca na południe, przechodząc przez linię kolejową. Znowu skręca na wschód i północ, i wpływa do jeziora Maróz przy jego południowym krańcu, wypływa zaś na północnym krańcu, koło wioski Swa-derki, omija wieś, przecina drogę nr 603, przepływa przez jezioro Pawlik, da­lej prowadzi swoje wody w kierunku wschodnim przez piękne bory sosnowe. Następnie skręca na południe, przepły­wając przez malownicze Jezioro Święte. Wzmocniona jego wodami szybkim nurtem kieruje się na wschód, dociera­jąc w okolicach Kurek do jeziora Kier­noz Wielki. Tutaj łączy się z wodami Łyny, płynącej z kierunku południowego. Rzeka Marózka stanowi bardzo atrak­cyjny szlak kajakowy, niestety, zbyt mało znany przez miłośników tego rodzaju sportów wodnych.

Rzeka bierze początek w okolicach wioski Królikowo, skąd płynie wąskim strumieniem w kierunku północnym, przecina szosę Olsztynek - Gdańsk w okolicach Swiętajn. Przepływa przez podmokłe łąki, zbierając wody z rowów melioracyjnych. Do wioski Łęciny do­ciera łagodnymi meandrami w niewiel­kim jarze, następnie przecina tereny so­snowych lasów do wioski Tomaszyn i płynie dalej w kierunku północnym. Następnie skręca na wschód i wpada do rzeki Jemiołówki, a dalej — do jeziora Sarąg.