Lasy i rezerwaty

W czasach, gdy tereny te zamieszkiwały pierwotne plemiona pruskie, przygraniczne rejony z Mazowszem porastały ogromne lasy, stanowiące Puszczę Galindzką. Jej pozostałością są obszary leśne we wschodniej części gminy Olsz­tynek. Dawniej rosły tu głównie drzewa liściaste - jeszcze na początku XVII wieku tereny wokół Olsztynka pokrywały lasy dębowe. Oprócz dębów można było spotkać buki, jawory, brzozy, olchy i cisy. Niestety, lasy liściaste intensywnie trzebiono z wielu powodów. Przede wszystkim dlatego, że zajmowały bar­dziej urodzajne ziemie, które przeznaczano pod uprawy rolne; dostarczały też doskonałego surowca dla licznie zakła­danych tutaj hut i smołami. W pierwszej kolejności pod topór poszły cisy; już w XVII wieku nastąpił zanik tych drzew. Drewno cisowe stanowiło niezastąpiony materiał do wyrobu luksusowych mebli. Potem wytrzebiono buki; drewna buko­wego używano w hutach do produkcji żelaza i szkła, z popiołu wyrabiano potaż. Tylko jedna huta w okolicach Liwy w ciągu dwudziestu lat istnienia spowodowała wycięcie około 850 ha lasów bukowych. Z dawnych wielkich kompleksów bukowych pozostały jedynie niewielkie resztki w okolicach Platyn.

Ogromną ilość drewna przeznaczano na cele budownictwa i na opał. Duże straty w drzewostanie wyrządzali też bartnicy i rolnicy wypasający tu bydło i trzodę chlewną. Również wypalanie łąk śródleśnych i wrzosowisk stanowiło zagrożenie dla życia lasów. Wszystkie te czynniki powodowały zmniejszanie się obszarów leśnych i zmianę w składzie drzewostanów. Na miejsce drzew liścia­stych wchodziły gatunki iglaste. Już w 1629 roku lasy koło Kurek, o powierzchni 1360 ha i w pobliżu Olsztynka, o powierzchni 2550 ha, składały się głównie z sosny i brzozy z domieszką dębu. Z ogromnych obszarów lasów dę­bowych w połowie XIX wieku pozostało w okolicach Witramowa około 178 ha starych dębów, ale i te wycięto w późniejszych latach.

Udział świerka w składzie drzewostanów pierwotnych nie był duży, z czasem stawał się coraz większy. W drugiej połowie XIX wieku wprowadzono w Prusach do upraw leśnych świerk na skalę masową. Gatunek ten, sadzony na lep­szych glebach, dawał duży przyrost masy drzewnej. Wprowadzenie monokulturowych upraw świerka spowodowało niekorzystne zjawiska, co kilka lat wy­stępowały bowiem duże gradacje szkodników leśnych, niszczących ogromne obszary lasów iglastych; zagrożenie to trwa nadal.

Od dawnych czasów chroniono lasy przed pożarami, wykonując przecinki i wizury śródleśne, dzieląc w ten sposób duże kompleksy na mniejsze kwartały. Od końca XIX wieku obszary lasów w okolicach Olsztynka ulegały intensywnemu powiększaniu, dzięki zalesieniu gruntów porolnych i nieużytków. \V 1925 roku Olsztynek miał las miejski o powierzchni 428 ha w okolicach Jagiełka; w 1939 roku las ten liczył 637 ha i pozyskiwano w nim około 1000 m2 drewna rocznie.

Okolice Olsztynka charakteryzuje stosunkowo duża lesistość, stanowiąca po­nad 51% terenu. Zwarte i duże kompleksy leśne występują we wschodniej części gminy (fragment puszczy Napiwodzko-Ramuckiej) i w północnej. Sie­dliska lasów to głównie bory świeże i mieszane z przewagą sosny, która zaj­muje 80% składu drzewostanów. Oprócz sosny występują: świerk, modrzew, dąb, brzoza, olcha oraz buk. Przeciętny wiek drzewostanów wynosi około 50 lat.

W każdym roku wykonuje się cięcia pielęgnacyjne na powierzchni około 2500 ha, zalesia się i odnawia blisko 150 ha tere­nu. Wiek rębności drzewostanów wynosi od 100 do 140 lat, w związku z tym wycina się około 50 ha lasów rocznie. Łączna masa pozyskanego drewna z cięć pielęgnacyjnych i zrębów dochodzi do 50 tyś. m' rocznie.

Część lasów objętych jest statusem lasów ochronnych. Są to drzewostany wodochronne i glebochronne, położone głównie nad jeziorami i rzekami, a także lasy tzw. masowego wypoczynku koło Świerkocina i Kołatka oraz lasy klimatyczno-uzdrowiskowe.

Na terenach o podłożu gliniasto-piaszczystym oprócz sosny można spotkać dęby. Wilgotne zbocza mo­ren porastają lasy mieszane z domieszką buka i brzozy brodawkowa-tej. Lasy olchowe występują w niewielkich ilościach nad brzegami rzek i jezior.

Lasy sosnowe i mieszane w wieku od 20 do 40 lat są doskonałym siedliskiem rozwoju licznych gatunków grzybów jadalnych (kurka, rydz, maślak, borowik, kożlarz, zielonka). Lasy starsze są ubogie w grzyby, ale rekompensatę stanowi duża ilość czarnych jagód, chętnie zbieranych w okresie letnim przez okoliczną ludność i wczasowiczów.

Na terenie gminy Olsztynek znajdują się lasy w zarządzie 3 nadleśnictw i 17 leśnictw.

Nadleśnictwo Jagiełek posiada leśniczówki: Jagiełek, Macierzankę, Makruty, Piece, Samogowo, Warlity, Wilkowo, Witulty; Nadleśnictwo Olsztynek -Drwęck, Gąsiorowo, Gibałę, Marózek, Olsztynek, Selwę, Waplewo; Nadleśnictwo Nowe Ramuki - Waszetę, Zieloną.