Waplewo
Ta największa w gminie Olsztynek wieś, ciągnąca się na odcinku 3 km, leży nad rzeką Marózką, w pobliżu jeziora Mielno, w odległości około 10 km na południe od Olsztynka, przy trasie E-7. Pierwsza wzmianka pochodzi z 1384 roku. W wiekach XV i XVI Waplewo należało do rodzin Golińskich i Szymanowskich. W XVII stuleciu przeszło w posiadanie niemieckich hrabiów Finek von Finckensteinów. Szkołę zorganizowano w pierwszej połowie XVIII wieku. W 1818 roku wieś wraz z majątkiem liczyła 20 dymów i 169 mieszkańców. W końcu XIX wieku rozwinęła się tu hodowla owiec. Przed 1525 rokiem istniał w Waplewie kościół katolicki, od 1612 roku mieściła się tutaj parafia ewangelicka. W 1870 roku drewniany budynek kościoła rozebrano i wzniesiono nową, murowaną świątynię, która stoi do dziś. W 1902 roku pożar zniszczył drewniany budynek szkoły, w tym miejscu w ciągu dwóch lat powstała murowana, piętrowa, użytkowana obecnie. W 1914 roku między Waplewem a jeziorem Mielno doszło do zaciętej bitwy miedzy wojskami rosyjskimi i niemieckimi. Poległych żołnierzy, 426 niemieckich i 206 rosyjskich, pochowano na pobliskim cmentarzu wojennym. W 1939 roku wieś liczyła 519 mieszkańców. Istniały tutaj poczta, karczma dworska, gorzelnia, szkoła, kościół ewangelicki, sklep. Gospodarowało kilkunastu rolników, jednak większość ludzi żyła z pracy w dużym majątku, leżącym po drugiej stronie Marózki. Podczas drugiej wojny światowej w Waplewie pracowało wielu jeńców wojennych - Rosjan, Francuzów, Polaków. Po wojnie większość Mazurów wyjechała, a na ich miejsce osiedliła się ludność napływowa; majątek ziemski przeszedł w posiadanie pegeeru. W 1997 roku Waplewo liczyło 776 mieszkańców; są 3 sklepy, bar, poczta, kościół, prywatna elektrownia wodna i duża nowa szkoła, oddana do użytku w 1995 roku dzięki skutecznym działaniom poseł Ireny Petryny. Tutaj zaczyna się szlak kajakowy rzeką Marózką, w okolicy są piękne lasy i jeziora. Na skraju wsi, przy trasie E - 7 i szosie do Jadamowa, znajduje się duży cmentarz wojenny z 1914 roku. Na północ od Waplewa, przy szosie E - 7, widoczny jest cmentarz katolicki z drugiej połowy XIX wieku; 200 m na południe od wsi, przy szosie polnej, są pozostałości po cmentarzu ewangelickim z drugiej połowy XIX wieku.